Лазер қуроли

Лазер қуроли

Лазер қуроли барча маьлумотлар крилл алифбосида бироз пастда

Hozirgi kuting, jahonda 18 ta davlat lazer qurollari yaratish va ishlab chiqarishga harakat qilmoqda, Bu davlatlar orasida 9 ta eng katta harbiy xarajatlarni bajaruvchi mamlakatlar kiradi, jumladan Amerika Qo’shtoni, Isroil, Rossiya va boshqa kuchli harbiy texnologiyalarga ega davlatlar bu sohada yetakchi.

Ukraina hozirda ikki kilometr uzoqlikdagi nishonlarga zarba bera oladigan Tryzub nomli lazer qurolini ishlab chiqqanini aytdi. Trident nomi bilan ham tanilgan ushbu yangi turdagi qurollar Kiyev uchun Rossiyaga qarshi urushda o‘yinni o‘zgartirishi mumkin. Mana qanday qilib

AQShdagi eng havfli lazer quroli Lockheed Martin tomonidan yaratilgan 500 kW-class lazer quroli hisoblanadi. Bu qurol 2023-yilda e’lon qilingan va jahonda eng kuchli lazer qurollaridan biri  Lockheed Martin tomonidan ishlab chiqarilgan bu qurol, AQSh Harbiy-dengiz Kuchlari uchun yaratilgan va jangovar texnikani yanada samarali va xavfsiz qilishga hizmat qiladi

Block-I Cheongwang — 2019-yildan beri Janubiy Koreyaning Mudofaani sotib olish dasturi ma’muriyati (DAPA) tomonidan ishlab chiqilgan konteyner o’lchamli, quruqlikka asoslangan lazer quroli tizimi, byudjeti 63 million dollar. Uzunligi 9 metr, kengligi 3 metr va balandligi 3 metr (29,5 x 9,8 x 9,8 fut) bo’lib, u 10-20 soniyali impulslar davomida taxminan 700 ° C issiqlik hosil qila oladigan 20 kVt optik tolali lazerdan foydalanadi. Tizim 3 kilometrgacha samarali masofaga ega va nishonni aniqlash va kuzatish uchun o’rnatilgan radar ustunini o’z ichiga oladi. Kichik va oʻrta oʻlchamdagi dronlarga, multikopterlarga va UAVlarga qarshi turish uchun moʻljallangan, u jim va koʻrinmas ishlaydi, alohida oʻq-dorilarsiz faqat elektr quvvatini talab qiladi. Har bir otishma taxminan 1,45 dollar (2000 von) turadi, bu havo hujumidan mudofaa uchun tejamkor yechim hisoblanadi. Joylashtirish 2024 yilda boshlanishi rejalashtirilgan, kelajakdagi versiyalar samolyotlar va ballistik raketalar kabi kattaroq nishonlarni zararsizlantirishga qodir.

Lazer qurollari SSSRdagi tarixiga nazar solsak biz quyidagi maqoladan keltiramiz .

1970-yillarning oxiri — 1980-yillarning boshlarida butun dunyo hamjamiyati Gollivudning «Yulduzli urushlari» ta’siri ostida edi. Shu bilan birga, temir parda va yuqori maxfiylik ostida sovet «yovuz imperiyasi» Gollivud orzularini haqiqatga aylantirdi. Sovet kosmonavtlari kosmosga lazer qurollari bilan qurollangan, yangi jangovar stansiyalar va kosmik qiruvchi samolyotlar loyihalashtirilib, sovet «lazerli tanklari» asta-sekin Yer bo’ylab sudralib borardi…Â

Jangovar lazer stantsiyalarini loyihalashtirgan tashkilotlardan biri «Astrofizika» ilmiy-tadqiqot ishlari bo’ldi. 1982 yilda ular birinchi o’zi harakatlanuvchi 1K11 «Stilet» lazer stantsiyasini foydalanishga topshirdilar.

Stansiyaning vazifasi og’ir iqlim va operatsion sharoitlarda jang maydonida optoelektronik kuzatuv tizimlari va qurollarni boshqarishga qarshi turish edi.

Uning jangovar fazilatlari o’sha davr uchun ajoyib bo’lgan, bugungi kunda ham ular mudofaa va taktik operatsiyalarni o’tkazish talablariga javob beradi.

«Stilet» xizmat ko’rsatish uchun qabul qilindi, lekin lotlarda ishlab chiqarilmadi. Ishlab chiqarishdan oldingi ikkita avtomobil noyob bo’lib qoldi. Shunga qaramay, amerikaliklar aqldan ozgan sovet sirlari davrida ularning mavjudligini payqashdi.

Rasmiy ravishda stantsiya hali ham xizmat ko’rsatmoqda, ammo bu haqda uzoq vaqtdan beri ko’p narsa ma’lum emas. Sinovlardan so’ng ma’lum bo’ldiki, stansiyalar unchalik zarur emas. SSSR parchalanishi ularni postsovet hududiga tarqatib yubordi va ularni metallolomga aylantirdi. Masalan, bitta transport vositasi 1990-yillarning oxiri — 2000-yillarning boshlarida Sankt-Peterburg yaqinida topilgan. Yana biri Xarkovda havaskor tarixchilar tomonidan qayd etilgan. Ikkala holatda ham lazer tizimlari ancha oldin demontaj qilingan. Xarkov topilmasi yaxshi holatda edi. Aytishlaricha, Sankt-Peterburg stantsiyasi nihoyat ishlatilgan …

Ammo «Astrofizika» va «Uraltransmash» ni birgalikda ishlab chiqarishning yana bir noyob vositasi mavjud. «Stilet» loyihasi g’oyalarini ishlab chiqish uchun ular yangi 1K17 «Szhatie» («Pressing») lazer stantsiyasini qurdilar. Bu ko’r-ko’rona qidiruv tizimiga ega bo’lgan va yoqut kristalidagi ko’p kanalli lazerning (Al2O3 alyuminiy oksididagi qattiq lazer) yorqin nuriga mo’ljallangan yangi avlod majmuasi edi. «Szhatie» uchun maxsus sun’iy 30 kg yoqut — «lazer quroli» etishtirildi, bu juda qimmat edi. Yangi stansiya katta miqdorda energiya talab qildi, shuning uchun ular kuchli generatorlardan foydalanishdi.

Og’irroq stantsiya uchun ular o’sha paytdagi eng yangi 2S19 «Msta-S» o’ziyurar qurolining shassisini qo’lladilar, u «Szhatie» uchun uzaytirildi. O’zini himoya qilish uchun u 12,7 mm havo mudofaasi pulemyotiga ega edi.

Vayron bo’lgan iqtisodiyot sharoitida ko’plab mudofaa dasturlari qayta ko’rib chiqildi. «Szhatie» ham bundan mustasno emas edi. Eng yangi texnologiyalar va yaxshi natijalarga qaramay, Mudofaa vazirligi uning samaradorligiga shubha bilan qaradi, chunki majmua juda qimmat edi. O’ta maxfiy «lazerli qurol» talab qilinmaydigan bo’lib chiqdi. Yagona mashina 2010 yilda Ivanovskoye qishlog’idagi «Harbiy texnika muzeyi» ekspozitsiyasida mo»jizaviy tarzda topilgunga qadar ba’zi panjaralar ortida yashiringan edi

Лазер қуроллари

Сссрнинга танкка ўрнатилган лазер қуроли

Ҳозирги кутинг, жаҳонда 18 та давлат лазер қуроллари яратиш ва ишлаб чиқаришга ҳаракат қилмоқда, Бу давлатлар орасида 9 та энг катта ҳарбий харажатларни бажарувчи мамлакатлар киради, жумладан Америка Қўштони, Исроил, Россия ва бошқа кучли ҳарбий технологияларга эга давлатлар бу соҳада етакчи.

Лазер қуроллари

Украина ҳозирда икки километр узоқликдаги нишонларга зарба бера оладиган Трйзуб номли лазер қуролини ишлаб чиққанини айтди. Тридент номи билан ҳам танилган ушбу янги турдаги қуроллар Киев учун Россияга қарши урушда ўйинни ўзгартириши мумкин. Мана қандай қилиб

Ақшда фойдаланишга топширилган лазер қуроли

АҚШдаги энг ҳавфли лазер қуроли Лоcкҳеед Мартин томонидан яратилган 500 кW-cласс лазер қуроли ҳисобланади. Бу қурол 2023-йилда э’лон қилинган ва жаҳонда энг кучли лазер қуролларидан бири  Лоcкҳеед Мартин томонидан ишлаб чиқарилган бу қурол, АҚШ Ҳарбий-денгиз Кучлари учун яратилган ва жанговар техникани янада самарали ва хавфсиз қилишга ҳизмат қилади

Лазер қуроллари

Блоcк-И Чеонгwанг — 2019-йилдан бери Жанубий Кореянинг Мудофаани сотиб олиш дастури ма’мурияти (ДАПА) томонидан ишлаб чиқилган контейнер ўлчамли, қуруқликка асосланган лазер қуроли тизими, бюджети 63 миллион доллар. Узунлиги 9 метр, кенглиги 3 метр ва баландлиги 3 метр (29,5 х 9,8 х 9,8 фут) бўлиб, у 10-20 сонияли импулслар давомида тахминан 700 ° C иссиқлик ҳосил қила оладиган 20 кВт оптик толали лазердан фойдаланади. Тизим 3 километргача самарали масофага эга ва нишонни аниқлаш ва кузатиш учун ўрнатилган радар устунини ўз ичига олади. Кичик ва оʻрта оʻлчамдаги дронларга, мултикоптерларга ва УАВларга қарши туриш учун моʻлжалланган, у жим ва коʻринмас ишлайди, алоҳида оʻқ-дориларсиз фақат электр қувватини талаб қилади. Ҳар бир отишма тахминан 1,45 доллар (2000 вон) туради, бу ҳаво ҳужумидан мудофаа учун тежамкор ечим ҳисобланади. Жойлаштириш 2024 йилда бошланиши режалаштирилган, келажакдаги версиялар самолётлар ва баллистик ракеталар каби каттароқ нишонларни зарарсизлантиришга қодир.

Лазер қуроллари СССРдаги тарихига назар солсак биз қуйидаги мақоладан келтирамиз .

Сссрнинга танкка ўрнатилган лазер қуроли

1970-йилларнинг охири — 1980-йилларнинг бошларида бутун дунё ҳамжамияти Голливуднинг «Юлдузли урушлари» та’сири остида эди. Шу билан бирга, темир парда ва юқори махфийлик остида совет «ёвуз империяси» Голливуд орзуларини ҳақиқатга айлантирди. Совет космонавтлари космосга лазер қуроллари билан қуролланган, янги жанговар стансиялар ва космик қирувчи самолётлар лойиҳалаштирилиб, совет «лазерли танклари» аста-секин Ер бўйлаб судралиб борарди…Â

Жанговар лазер станцияларини лойиҳалаштирган ташкилотлардан бири «Астрофизика» илмий-тадқиқот ишлари бўлди. 1982 йилда улар биринчи ўзи ҳаракатланувчи 1К11 «Стилет» лазер станциясини фойдаланишга топширдилар.

Стансиянинг вазифаси оғир иқлим ва операцион шароитларда жанг майдонида оптоелектроник кузатув тизимлари ва қуролларни бошқаришга қарши туриш эди.

Лазер қуроллари

Унинг жанговар фазилатлари ўша давр учун ажойиб бўлган, бугунги кунда ҳам улар мудофаа ва тактик операцияларни ўтказиш талабларига жавоб беради.

«Стилет» хизмат кўрсатиш учун қабул қилинди, лекин лотларда ишлаб чиқарилмади. Ишлаб чиқаришдан олдинги иккита автомобил ноёб бўлиб қолди. Шунга қарамай, америкаликлар ақлдан озган совет сирлари даврида уларнинг мавжудлигини пайқашди.

Ташландиқ ҳолга келган СССР лазер қуроллари

Расмий равишда станция ҳали ҳам хизмат кўрсатмоқда, аммо бу ҳақда узоқ вақтдан бери кўп нарса ма’лум эмас. Синовлардан сўнг ма’лум бўлдики, стансиялар унчалик зарур эмас. СССР парчаланиши уларни посцовет ҳудудига тарқатиб юборди ва уларни металлоломга айлантирди. Масалан, битта транспорт воситаси 1990-йилларнинг охири — 2000-йилларнинг бошларида Санкт-Петербург яқинида топилган. Яна бири Харковда ҳаваскор тарихчилар томонидан қайд этилган. Иккала ҳолатда ҳам лазер тизимлари анча олдин демонтаж қилинган. Харков топилмаси яхши ҳолатда эди. Айтишларича, Санкт-Петербург станцияси ниҳоят ишлатилган …

Аммо «Астрофизика» ва «Уралтрансмаш» ни биргаликда ишлаб чиқаришнинг яна бир ноёб воситаси мавжуд. «Стилет» лойиҳаси ғояларини ишлаб чиқиш учун улар янги 1К17 «Сзҳатие» («Прессинг») лазер станциясини қурдилар. Бу кўр-кўрона қидирув тизимига эга бўлган ва ёқут кристалидаги кўп каналли лазернинг (Ал2О3 алюминий оксидидаги қаттиқ лазер) ёрқин нурига мўлжалланган янги авлод мажмуаси эди. «Сзҳатие» учун махсус сун’ий 30 кг ёқут — «лазер қуроли» этиштирилди, бу жуда қиммат эди. Янги стансия катта миқдорда энергия талаб қилди, шунинг учун улар кучли генераторлардан фойдаланишди.

Оғирроқ станция учун улар ўша пайтдаги энг янги 2С19 «Мста-С» ўзиюрар қуролининг шассисини қўлладилар, у «Сзҳатие» учун узайтирилди. Ўзини ҳимоя қилиш учун у 12,7 мм ҳаво мудофааси пулемётига эга эди.

Вайрон бўлган иқтисодиёт шароитида кўплаб мудофаа дастурлари қайта кўриб чиқилди. «Сзҳатие» ҳам бундан мустасно эмас эди. Энг янги технологиялар ва яхши натижаларга қарамай, Мудофаа вазирлиги унинг самарадорлигига шубҳа билан қаради, чунки мажмуа жуда қиммат эди. Ўта махфий «лазерли қурол» талаб қилинмайдиган бўлиб чиқди. Ягона машина 2010 йилда Ивановское қишлоғидаги «Ҳарбий техника музейи» экспозициясида мо»жизавий тарзда топилгунга қадар ба’зи панжаралар ортида яширинган эди